Mens en Natuur

Als laatste maar daarom niet minder belangrijk hebben we het deel van Mens en Natuur.
Hierin komt vooral aan bod hoe wij als mens omgaan met moeder Aarde.
Ik zal hierin ook een aantal tests doorlopen van bijv. ecologische voetafdruk, hoe groen ben ikzelf,... en de resultaten bespreken.

Moeder Natuur bekeken vanuit verschillende religieuze stromingen

Hieronder plaats ik als een eerste link over hoe zowel Boedhisten, Hindoes, Christenen, Moslims en Joden omgaan met haar en hoe hun geloof werkt.
http://www.cmo.nl/vnarena/levensbeschouwing/basisopdrachten/schietgebed-voor-de-natuur/lees-dit-boeddhisme

Na de tekst gelezen te hebben, vind ik het een mooie geloofsovertuiging dat de wij zorg moeten dragen voor de Aarde.
Alle vokeren leven volledig in functie van het natuurbehoud, ze zien de mensheid als een pion in de fantastische, schone wereld die de natuur ons biedt.
Elke godsdienst ziet God als grote Schepper van dit alles en de mens als diegenen die ervoor moet zorgen dat de natuur behouden blijft.
Het is dan ook hun taak om te zorgen dat de natuur met respect behandeld wordt, zodat elk levend wezen in zijn soort kan voortbestaan.

Maar gedragen wij ons allemaal zoals het zo mooi beschreven staat? Laten wij tegenwoordig ons materialisme, onze overdaad, onze hebzucht, ...overheersen?
Maken wij zo niet die wondere wereld stuk. Dragen wij zo niet bij aan onze eigen vernieling?
Sommigen geloven dat milieuvervuiling een straf van God is, omdat we zo laks omgaan met moeder Natuur.
Anderen zien het dan weer als oorzaak van de mens zelf, net omdat we te veel van de natuur consumeren en te weinig terug doen.
In onderstaand artikel komt duidelijk aan bod hoeveel we als mens per jaar consumeren en dat is heel wat meer dan de Aarde in 1 jaar kan voorzien.
België , de Verenigde Arabische Emiraten en Denemarken doen het helemaal niet zo goed op vlak van de ecologische voetafdruk per persoon, ze horen zelfs tot de slechtste leerlingen op wereldvlak.

http://www.cmo.nl/vnarena/levensbeschouwing/basisopdrachten/schietgebed-voor-de-natuur/lees-dit-boeddhisme

Ecologische voetafdruk

Na bovenstaand artikel gelezen te hebben, komen we tot de conclusie dat we binnen afzienbare tijd met een wereldbevolking van 9 milljard mensen, bijna 2 planeten zullen nodig hebben om in ons grondstoffenbehoefte te voorzien.
Als we het Maleisische voorbeeld volgen zullen we met 1.3 planeten toekomen, wat al een groot verschil maakt.

Maar laat ons nu voor onszelf eens onze eigen ecologische voetafdruk gaan bepalen.Graag voeg ik deze link toe voor al wie het toch wel belangrijk vindt om te weten hoe hij zelf bijdraagt of net niet bijdraagt aan de zorg voor de natuur.
http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMA20052007_002

Mijn eigen ecologisch voetafdruk ligt ook merkelijk hoger dan het gemiddelde van 2.7 hectare per persoon en de 1.8 hectare die eigenlijk maar beschikbaar is volgens het aantal mensen op Aarde.
Gebruik van de auto en dagelijks eten van vis en vlees liggen zeker voor een groot deel aan de basis van het hogere verbruik.
Nochtans probeer ik zo gezond en ecologisch mogelijk te leven, maar blijkbaar kan het nog eens stuk beter dan nu het geval is.

Doe de weggooitest

Naast ons verbruik kunnen we natuurlijk ook letten op wat we weggooien, want heel wat mensen gooien meer weg dan ze denken. Ecologisch gezien kan je daar ook je steentje bijdragen door bewuster met voeding om te gaan.
Neem de proef op de som, doe volgende weggooitest en zie of je onder het gemiddelde van onze Noorderburen zit betreffende je jaarlijkse aantal kg eetbaar voedsel dat je weggooit.
Ik deed het alvast en was positief verrast, want ik gooi minder voedsel weg dan de gemiddelde
Nederlander.
http://adviesopmaat.milieucentraal.nl/MC-AoM2/MC_AoM/kb_Voedselverspilling?init=true&utm_source=mc&utm_medium=tekstlink&utm_campaign=Doe-de-weggooitest


Nog een bijkomend aspect is het verminderen van de vleesconsumptie.
In een artikel in de krant De Morgen las ik dat wanneer we 40 dagen lang minder vlees of geen vlees zouden eten, we de ecologische voetafdruk van de 9000 deelnemers verminderden met 160 ha.
Toch een reden om eens te gaan nadenken over eventuele inlassing van een veggie- dag.
Als we op die manier een duit in het zakje kunnen doen, dan is het een kleine opoffering . Een opoffering die trouwens niet zo moet gezien worden, want er zijn voldoende lekkere alternatieven om het stuk vlees of vis van die dag niet te moeten missen.
Eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ikzelf wel halsstarrig vasthoud aan het oeroude principe van dagelijks groenten, vlees en aardappelen te eten. Het geeft me ook niet echt een voldaan gevoel wanneer ik een dag alleen aardappelen en groenten zou eten. Het hoort er voor mij precies gewoon bij om een stukje vlees of vis op mijn bord te zien liggen. Anderzijds heb ik dat gevoel dan weer niet wanneer ik mijn zelfgemaakte vegetarische lasagneschotel op tafel zet.
Hoogstwaarschijnlijk is het eigenlijk gewoon een aanpassing aan ons voedingspatroon en vooral aan het beeld dat we hebben van een ideaal voedingspatroon.

ecologische voetafdruk na dagen zonder vlees met 160 ha verminderd

Kalfke Willy

Bekijk anders nog maar eens volgend filmpje van Kalfke Willy, een mooi voorbeeld van hoe mensen toch plots meer blijven stilstaan bij het eten van vlees, wanneer er een levend wezen(kalfje) bij voorgesteld wordt.

Ook ikzelf zou meer nadenken bij het eten van vlees, als ik bovenstand filmpje bekeek.
Anderzijds zou ik dat vanavond , als ik mijn portie vlees verorber, wellicht al deels vergeten zijn.

Hoe groen ben ik?

Maar laat ons nu eens kijken hoe groen ik dan werkelijk wel ben.
Via deze link lees je een mooie uiteenzetting over de 4 domeinen, waar we zelf kunnen bepalen, hoe groen we zijn.
Ikzelf kom tot de vaststelling dat ik tot de categorie behoor tussen de "onschuldige wachter" en de "geremde hoper". Ik weet wel al op vele vlakken hoe het anders zou kunnen, maar ik zet nog niet voldoende om naar de praktijk. Anderzijds merk ik dat ik wel al zaken onderneem die een kleine moeite zijn, maar toch een grote bijdrage leveren.
Aan jullie om eerst te lezen waarover ik het hier nu eigenlijk allemaal heb. Het is een stuk dat Vicky De Meyere schreef. Zij is antropologe en politcologe en legt uit op welke vlakken onze maatschappij reeds goed op dreef is om groener te worden en waar het schoentje werkelijk nog serieus knelt.

 http://www.delicious.com/redirect?url=http%3A//www.epo.be/press/9789064455438/EVA-interview.pdf

Het vlak waar ik het het moeilijkst mee heb om bij in te binden is het toerisme.
Wij gaan jaarlijks in de grote vakantie op reis en dan nemen wij altijd de auto. Volgens de CO2-uitstoot, is dit nog steeds pakken beter dan het vliegtuig, maar toch is het een grote vervuiler.
Misschien is het milieuvriendelijker om met de bus te gaan of met openbaar vervoer, maar de beperking in vrijheid en de praktische organisatie op de vakantiebestemming zelf zijn 2 grote nadelen van het reizen per bus of trein.
Naast het vervoer moet ik toegeven dat wij op reis toch ook een stuk meer consumeren dan tijdens het jaar. We gaan er dan ook vanuit dat we maar 1 keer op reis gaan en ons dan ook eens extra willen verwennen, dus op voeding wordt dan zeker al niet gelet.

Op vlak van wonen/bouwen/verbouwen sta ik volledig achter alle middelen die via de overheid worden aangereikt, zoals belastingvermindering op zonnepannelen, maar wat men daarbij uit het oog verliest is dat dit weer ten goede komt aan de mensen die het financieel net iets beter hebben dan de doorsnee Vlaming. Het is niet iedereen gegeven om daar een som geld neer te tellen of te gaan lenen bij de bank om dan van het belastingvoordeel te kunnen genieten.Toch zou dit op vlak van energiebesparing voor iedereen een haalbare kaart moeten worden. Waar ik het persoonlijk dan moeilijker mee heb is dat de overheid, die de investeerders in zonnepannelen, certificaten belooft, opnieuw bij de "gewone" burger, die zich dit niet kan veroorloven, gaat aankloppen wanneer hun kas leeg is.

Op vlak van voeding eten wij heel bewust alles vers. Zo weinig mogelijk uit conserven en zoveel mogelijk seizoensgebonden groenten en fruit.Anderzijds moet ik wel toegeven dat niet steeds alle restjes op tijd verwerkt worden, maar volgens mijn weggooitest schijnt dit toch binnen de norm te vallen.

Uiteenzetting professor Tim Jackson: welvaart en groei

Tijdens het luisteren naar de 20 minuten durende toespraak heb ik niet een keer gedacht "nee, dat is niet juist."
Prof. Tim Jackson slaat de nagel op de kop met zijn visie en laat mij niet onberoerd achter.
Wie graag deze lezing beluistert kan dit door volgende link aan te klikken

Hij heeft het vooral over hoe de welvaart en de economische groei elkaar eigenlijk in stand houden en onze maatschappij, hoe erg ook, ten gronde richten.
Om heel eerlijk te zijn is de mens, met zijn oneindige creativiteit, inventiviteit,maar bovenal ook materialiteit, zichzelf de das aan het omdoen in ons economisch model.
Hoog tijd dus om een ander model toe te passen, ware het niet dat het vanuit politieke zijde moet starten en net daar de overtuigingskracht nog niet volledig  haar werk kon doen.
Hij spreekt op een bepaald moment een fantastische zin uit, waarmee ik het helemaal eens ben, maar waarvan ik ook moet toegeven dat ook ik er onbewust aan meewerk.
Hoe ik ook overtuigd ben dat ik niet aan materialisme wil meewerken, toch doen vele mensen dit toch.
Ik laat jullie hieronder lezen wat hij precies zei:
Dit is een vreemd, nogal pervers, verhaal om het simpel te zeggen. Een verhaal over ons, mensen,overgehaald om geld, dat we niet hebben, uit te geven aan zaken, die we niet nodig hebben,om indrukken te creëren, die niet beklijven,op mensen, waar we niet om geven.

Ik denk als we allemaal heel eerlijk zijn tegenover onszelf, dat we allemaal kunnen besluiten dat we in meer of mindere mate schuldig zijn aan deze uitspraak.
Het is ons immers met de paplepel ingegeven dat hetgeen je hebt, kan doen, koopt, draagt,....bijdraagt om je status te bepalen.
Waarom dan zouden we deze visie ondermijnen?
Onze jonge generatie wordt aangespoord om maatregelen te treffen om de aarde te redden, maar diegenen die nu aan de macht zijn, diegenen die nu het tij moeten doen keren, zijn allemaal mensen van de generaties die het met de paplepel meekregen dat materialisme je status bevestigd. Is het dan geen hoogtij dat zij ook deze redenering eens gaan volgen? Wordt het geen tijd dat iedereen eens deze uiteenzetting aanhoort?
Ik kan het alleen maar aanraden, want het is de correcte weergaven van ons "selfdestructionsystem".

Tijdens het instuderen van het onderdeel het leven op aarde, vond ik een fantastische uitleg rond 3 tegenstellingen die onze weg naar duurzaamheid verlammen.
Dit hoor ik normaal niet op mijn blog te zetten omdat we dit niet bespraken in de les, maar ik vind het het meer dan vermelden waard.
Als je er even bij stilstaat, dan merk je vanzelf dat we heel complex in elkaar steken en het niet zo evident is die knop bij onszelf om te draaien , op weg naar een groenere planeet.
http://www.miramero.com/blog/3-tegenstellingen-die-de-weg-naar-duurzaamheid-verlammen/

3 tegenstellingen die de weg naar duurzaamheid verlammen

Sommige discussies over duurzaamheid kunnen zo lang duren dat het lijkt alsof er geen eind aan komt. Iedereen herhaalt zijn standpunten en argumenten, maar jullie komen niet tot een besluit of oplossing. Aan alle standpunten en argumenten liggen bepaalde principes of visies ten grondslag die kunnen zorgen voor onoverbrugbare tegenstellingen.

Het oplossen van deze tegenstellingen is vaak moeilijk. Omdat deze principes of visies vaak niet bewust zijn gekozen of expliciet geformuleerd. Als je in een discussie over duurzaamheid vastloopt, check of je te maken hebt met deze tegenstellingen.

1. Instrumentele Waarde versus Intrinsieke Waarde

Als je in discussies over duurzaamheid veel argumenteert vanuit het nut van de natuur voor de mens, dan ga je uit van een instrumentele waarde van de natuur. De natuur dient de mens en mag gebruikt worden ten dienste van de mens, als instrument. De natuur heeft geen waarde in zichzelf.

Is je insteek dat de natuur een waarde in zichzelf heeft? Dan ga je uit van de intrinsieke waarde van de natuur. De natuur is geen middel voor de mens. Ze hoeft geen gebruikswaarde te hebben. Het gaat er om wat de natuur betekent in zichzelf.

2. Individualisme versus Holisme

Vind je dat individuen los staan van een systeem? Dan is je perspectief individualistisch. Het systeem kan bijvoorbeeld de natuur zijn en daar staat het individu los van. Vaak zie je bij het individualisme een toekenning van een instrumentele waarde aan de natuur: die staat ten dienste van het individu.

Een holistisch perspectief legt de nadruk op de verbanden tussen de delen van het geheel. De natuur is een geheel en de totaliteit van de delen wordt waardevoller geacht dan de som der delen. Volgens het holisme zijn de onderlinge samenhang, de samenwerking van de delen en de processen daarin het belangrijkste. In het holisme wordt dan ook meestal uitgegaan van de intrinsieke waarde van de natuur, een systeem dat meer is dan de opsomming van de delen en in zichzelf waarde heeft.

3. Antropocentrisme versus Ecocentrisme

Als je de mens als individu centraal stelt, dan gebruik je een antropocentrisch perspectief. Alleen de mens heeft waarde in zichzelf en de natuur, dieren en ecosystemen zouden opgeofferd moeten worden voor het welzijn van mensen. Natuur, dieren en ecosystemen zijn hier ook instrumenten voor de mens.

Het ecocentrisme stelt het ecosysteem centraal. Al het leven en ook de niet-levende natuur, zoals rivieren en landschappen, moet als waardevol in zichzelf worden beschouwd. Mensen hebben niet meer waarde, zij zijn een onderdeel van het geheel.

Om het makkelijker te maken: vaak zijn deze 3 tegenstellingen nauw met elkaar verbonden. Maar blijf wel opletten, want mensen zijn zich niet altijd bewust van hun onderliggende visie, en gebruiken verschillende principes en visies door elkaar.

Waarom verlammen deze tegenstellingen het debat? Omdat deze fundamentele verschillen als onoverbrugbaar worden gezien. Terwijl dat niet zo hoeft te zijn. Neem bijvoorbeeld het ecotoerisme. Het ecotoerisme is ontwikkeld om toerisme te kunnen voortzetten terwijl de natuur niet aangetast wordt en de volgende generatie ook kan genieten van de natuur. Bovendien is het goed voor de lokale bevolking. Ecocentristen zouden vanuit hun filosofie het ecotoerisme afkeuren, omdat het teveel op de mens is gericht en de natuur wordt gebruikt voor het welzijn en geluk van de mens.

Je ziet dat over zulke principiële kwesties veel wordt gediscussieerd. Er komt geen besluit omdat de betrokkenen elkaar niet kunnen vinden vanwege deze onderliggende visies. In milieu- en duurzaamheid vraagstukken is echter snelle actie nodig. Als meerdere partijen hetzelfde doel hebben en er is snel actie nodig, dan is het noodzaak niet onnodig te blijven steken op principiële kwesties.

Als filosoof zou ik nooit fundamentele discussies als overbodig zien. Maar soms moet je ook pragmatisch zijn. Vind elkaar in de overeenkomsten in de visies en oplossingen. Als ecotoerisme werkt tegen vervuiling door toeristen, is het dan werkelijk van belang dat iedereen de intrinsieke waarde van een natuurgebied ziet?

Herken je zelf deze verschillende houdingen en principes in het debat? Welke voorkeuren heb jij? Je reactie is welkom.

Een filosofische afsluiting:Ik vraag me eigenlijk af of intrinsieke waarde kan bestaan. Kunnen wij, als mens zijnde, onszelf los zien van een fenomeen als de natuur en de waarde daarvan objectief inschatten?

Mensen beoefenen filosofie en bedenken termen als intrinsieke waarde, maar waarom? Omdat wij de natuur willen behouden? En waarom willen wij de natuur dan behouden? Als wij geen natuur hebben, dan wordt het moeilijk voor ons om te overleven, dus dan is het weer een instrumentele waarde.

Of zouden degenen die de natuur willen behouden vanwege haar intrinsieke waarde, bereid zijn de mensheid daarvoor op te offeren? Is dat niet tegennatuurlijk? Want ook mensen zijn dieren. Toch?

 

Een ander samenlevingsmodel?

De strategie van de 4 E’s:

enable, encourage, exemplify en engage. 

Peter Tom Jones en Vicky De Meyere laten ons zien dat we als mensheid hopeloos vastlopen, maar ook hoe we het roer kunnen omgooien. Niet de problemen staan centraal in Terra Reversa, maar de oplossingen. De auteurs bespreken nieuwe veranderingsmodellen zoals transitiemanagement en het 4E-model, en integreren die in een nieuwe visie op de omschakeling naar een ander samenlevingsmodel: een sociaal-rechtvaardig, ecologisch duurzaam en economisch stabiel model. Na de analyse van de sociaal-ecologische crisis in Terra Incognita (2006) toont Terra Reversa de weg naar een Green New Deal XL.

 

Dit koppel leeft volledig in het teken van duurzaamheid en op ecologisch en economisch verantwoorde wijze.

Het schema van de 4 E's passen ze steevast toe, maar is dit wel altijd zo haalbaar?

Enable staat voor het feit dat het voor iedereen haalbaar moet zijn om zonder veel moeite te kiezen voor duurzaamheid.Dit kan gaan van mobiliteit en wonen tot het leven zelf.

Ik vind dat het voor elkeen mogelijk moet zijn zich via openbaar vervoer te kunnen verplaatsen naar werk of school.

Tegenwoordig is het net van NMBS en De Lijn als heel uitgebreid, maar dit kan zeker nog pakken beter. Daarnaast is het een eerste aandachtspunt om de stiptheid bij deze openbare diensten op punt te stellen, evenals ervoor zorgen dat bij vertragingen of afgelaste treinen en bussen, er onmiddellijk alternatieven ter beschikking gesteld worden. Ik denk hierbij aan een volgende trein tussenstops laten maken, extra treinen of bussen inlassen,de aansluitende trein evenveel minuten laten wachten zodat treinreizigers hun aansluiting niet moeten missen( weliswaar bij vertragingen van korte duus) ... Nu is het namelijk zo dat veel mensen gewoon verweesd achterblijven bij problemen aan het spoor.

Mijn man kan kosteloos via het spoor naar zijn werk, wat een hele financiële besparing is,maar tevens een duurzame( Zo konden wij onze tweede auto wegdoen). Daartegenover staat dat hij vaak door vertragingen, niet alleen een paar minuten later is want dat is het minste, maar gewoon de volgende aansluitingen mist en vervolgens een uur moet wachten op de eerstvolgende trein. Tijdens sneeuwdagen worden treinen ook gewoon afgelast of is de reiziger genoodzaakt om de trein op een vroeger tijdstip te nemen zodat hij hopelijk , vertragingen ingecalculeerd, tijdig op het werk aankomt.

Eigenlijk is het allemaal niet zo erg van de verloren tijd, ware het niet dat de werkgever daar helemaal niet mee kan lachen. Hij lijdt op dat moment ook verlies, zowel op vlak van productie, administratie of bijstand.Kortom er is voor iedereen een nadeling financieel kostenplaatje aan verbonden.

Daarnaast hebben we ook de zonnepanelen, zonneboilers, spouwisolatie,....vele mogelijkheden om mee te werken aan de duurzaamheid. Maar weerom is dit niet voor iedereen een haalbare kaart.

Zo komen we bij de tweede E, Encourage

Daar zouden we allemaal door de overheid moeten aangemoedigd worden, in de mogelijkheid gesteld worden om duurzaam te leven.

Laat hen taksen heffen of zware uitstoten, zoals van fabrieken, maar laat hen ook de 'modale' burger aanmoedigen zich ecologisch te gedragen.

Beloon de mensen die zich inzetten voor het milieu, die sorteren, die composteren, die de moeite doen om glazen flessen te gebruiken ipv PMD.

Loof premies uit( die betaalbaar zijn) aan diegenen die investeren in hun woning. Niet zoals nu met de certificaten voor de bezitters van zonnepannelen, maar zorg dat de aankoop en installatie  goedkoper wordt, zodat iedereen in eigen energie kan voorzien. Op lange termijn zal dit veel rendabeler zijn dan wat nu gebeurt.

De derde E staat voor Exemplify,het feit dat alle grote organisaties en ook de overheid het goede voorbeeld moet geven.

Wie herinnert zich de reclame van electrabel nog, waarbij de jonge kinderen ingeschakeld werden om ons attent te maken dat we nu moeten handelen als we niet willen dat onze kinderen ervoor opdraaien?

Wel, als de overheid nu al eens zou het goede voorbeeld geven en zelf in alles wat mogelijk is , durzaam te zijn, dan zou het bij velen aanstekelijk werken. Nu is het eerder zo dat de gewone mens er vaak niet veel nuttigs in ziet, omdat de grote organisaties en overheden er ook niet aan deelnemen;

Als laatste E hebben we Engage.

Deze staat vooral voor het bijschaven van ons wereldbeeld. Gekende organisaties zoals KAV en KWb dragen daar al toe bij, maar nog veel meer socio-culturele organisaties zouden dit voorbeeld kunnen volgen zodat het een algemeen automatisme wordt om in het teken van duurzaamheid te gaan leven ipv de natuur te gebruiken ten voordele van onszelf.

Energy, let's save it

Maar laat ons nu vooral ook niet vergeten hoe we allemaal, ook zonder zonnepannelen en zonder zonneboiler, door energiebesparing een handje kunnen helpen. Wie overtuigd is dat hij reeds alles doet om zo energiebesparend mogelijk te leven, bekijkt misschien beter onderstaand filmje maar eens.
Het geeft exact weer hoe wij van 's morgens tot 's avonds op heel wat ogenblikken toch nog dat ietsje meer kunnen doen dan hetgeen we nu al doen.
Veel kijkplezier, ik ga er alvast enkele tips van uitproberen.

 

 

 

The greed song

Als afsluiter wil ik graag nog het onderstaand nummertje laten zien en horen.
Het is de harde realiteit van onze consumptiemaatschappij en van onze materiële ingesteldheid.
We gaan er nog steeds elke dag te veel vanuit dat "meer hebben" en "meer kunnen kopen", ons de garantie op geluk geeft, maar.....